MADDE VE ISI
Madde ve Isı Konu Özeti
Isı, sıcaklıkları farklı maddeler arasında alınıp verilebilen bir enerji türüdür. Isı, sıcaklığı yüksek olan maddeden sıcaklığı düşük olan maddeye doğru akar. Isı alan maddenin tanecik hareketliliği artarken ısı verenin tanecik hareketliliği azalır.
Isının yayılması sırasında ısı kaynağına en yakın tanecikler ısıyı alır ve bu tanecikler daha fazla titreşerek diğer soğuk taneciklere ısılarını aktarır.
ISI İLETKENLİĞİ
Maddelerde sıcaktan soğuğa doğru ısı geçişine ısı iletkenliği denir. Isı alışverişini engellemeyen veya ısıyı iyi ileten maddelere ısı iletkeni denir. Altın, gümüş, bakır, alüminyum, demir ve çelik gibi metaller ısıyı iyi ileten maddelere örnek olarak verilebilir. Yemek pişirmekte kullanılan tencere ve tavalar; demir, çelik gibi ısı iletkeni maddelerden yapılır.
ISI YALITKANLIĞI
Isıyı zor ileten maddelere ısı yalıtkanı adı verilir. Isı yalıtkanı olan maddelerin tanecikleri düzensizdir ve tanecikler arasındaki boşluklar çok fazladır. Plastik, strafor köpük, tahta, saman, pamuk, yün, seramik, elyaf, beton, hava ısı yalıtkanı olan maddelere örnektir.
Maddeyi oluşturan tanecikler arasındaki boşluk miktarı arttıkça maddenin ısı yalıtkanlığı artar.
Hava içinde boşluk çok fazladır. Bundan dolayı ısı iletimi çok yavaş olur. Tam olarak ısı yalıtımı sağlayan bir maddeden söz edilemez.
ISI YALITIM MALZEMELERİ
Maddelerin ısı akışını yavaşlatması ve ısı kayıplarını engellemesi için yapılan işlemlere ısı yalıtımı denir. Bu işlemlerde ısıyı iyi iletmediği için kullanılan malzemelere yalıtım malzemeleri adı verilir.
Yalıtımda en çok kullanılan malzemeler strafor köpük, tahta, plastik, cam yünü, taş yünü, bakalit, silikon yünü ve katrandır.
Hava, yalıtkan bir maddedir çünkü havayı oluşturan tanecikler arasındaki boşluk fazladır. Bu nedenle tanecikler arasında ısı iletimi yavaş olur.
BİNALARDA KULLANILAN ISI YALITIM MALZEMELERİ
*Binalarda ısı yalıtım malzemeleri seçilirken aranacak özellikler aşağıda verilmiştir.
– Isıyı iyi iletmeyen malzemeler olmalıdır.
– İç kısımları boşluklu yapıda olmalıdır.
– Kolayca yanmamalıdır.
– Isıya karşı dayanıklı olmalı, kolayca erimemelidir.
– Ağır olmamalıdır.
– Kısa ömürlü olmamalıdır.
– İnsan sağlığını olumsuz etkileyecek maddeler içermemelidir.
*Aşağıdaki tabloda bazı yalıtım malzemeleri ve bunlara ait özellikler verilmiştir.
| Yalıtım malzemesi | Yanıcılık | Kullanım ömrü | Kullanıldığı yerler |
| Cam yünü | Zor alev alır | Uzun ömürlüdür | Tavan, duvarlar, tesisat boruları |
| Silikon yünü | Zor alev alır | Uzun ömürlüdür | Dış cephe |
| Taş yünü | Yanmaz | Uzun ömürlüdür | Tavan, iç – dış duvar |
| Plastik köpük | Alev alır | Uzun ömürlüdür | İç – dış duvar |
| Ahşap | Alev alır | Kısa ömürlüdür | İç zemin döşeme |
| Katran | Alev alır | Kısa ömürlüdür | Tavan |
| Volkan tüfleri | Yanmaz | Uzun ömürlüdür | Dış cephe |
Isı Yalıtımının Önemi
Isı yalıtımı yoksa kışın ısı kaybı çok olur. Binaları ve konutları sıcak tutmak için daha çok yakıt tüketilir. Yaz aylarında ise binalar ve konutlar aşırı ısınacağı için klimalar daha çok çalıştırılacak, bu da elektrik tüketimine neden olacaktır.
Isınmak için harcanan enerji kaynaklarından bazıları çok ciddi hava kirliliğine neden olur. Hava kirliliğindeki bu artış küresel ısınmaya ve iklim değişikliğine neden olur. Yalıtım sayesinde harcanan enerjinin azaltılması ile enerjinin verimli kullanılması sağlanır ve hava kirliliği azalır.