İNDİR

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

Bir elementin tüm kimyasal özelliklerini taşıyan en küçük taneciğine o elementin atomu denir.

1.1 Atomun Yapısı

Balonun yünlü kumaşa sürtündüğünde elektriklenmesi, kaydıraktan kayarken ya da otomobilin kapısını açarken elektriklenme, yün kazağı çıkarırken sesler çıkması elektriklenme olayına örnektir. Bu olaylar maddenin yapısındaki atomdan daha küçük parçacıklardan kaynaklanır. Elektriklenme olayı atomdan çok daha küçük parçacıkların kanıtıdır.

Çevrede görülen tüm maddeler pozitif (+) ve negatif (-) yükler içerir. Birbirine sürtünerek elektriklenen cisimler arasında alınıp verilen taneciğin adı elektrondur.

Atomun merkezinde çekirdek bulunur. Çekirdekte proton ve nötronlar vardır. Çekirdek atomdan yaklaşık on bin kat küçüktür. Atom bir stadyum kadar düşünüldüğünde çekirdek stadyumun içindeki bir bilye kadardır. Elektronlar ise çekirdeğin etrafında dolanır.

Atomlar gözle görülemeyecek kadar küçüktür. Atomları büyüteç ya da mikroskop gibi araçlarla da görmek mümkün değildir. Atomların renk, koku gibi özellikleri de yoktur.

Ancak verilen modellerde atomların farklı renklerde olması farklı maddelere ait olduğunu belirtmek içindir.

Atomun içinde bulunan ve atomu oluşturan tanecikler proton, nötron ve elektrondur.

Proton: Atomun yapısındaki pozitif (+) yüklü taneciklerdir. Protonlar atomun çekirdeğinde bulunur ve p⁺ sembolü ile gösterilir. Her atomun proton sayısı farklıdır. Örneğin kalsiyum atomunun çekirdeğinde yirmi tane proton varken hidrojen atomunun çekirdeğinde bir tane proton vardır.

Nötron: Atomun çekirdeğinde bulunan yüksüz taneciklerdir. Kütlesi protonun kütlesine hemen hemen eşittir. Nötron n⁰ sembolü ile gösterilir.

Elektron: Çekirdeğin etrafında dolanan negatif (-) yüklü taneciklerdir. Elektronlar e^￣ sembolü ile gösterilir. Kütlesi protondan yaklaşık iki bin kat küçüktür. Elektronların kütlesi proton ve nötronların kütlesinin yanında ihmal edilecek kadar küçük olduğu için atomun kütlesini çekirdek belirler. Elektronlar çekirdeğin etrafında dairesel olarak çok hızlı bir şekilde döner.

Tanecik Adı	Sembol	Elektrik Yükü
Proton	p+	+
Elektron	e¯	–
Nötron	n0	0

Atom, çekirdek ve katmanlar olmak üzere iki bölümden oluşur. Çekirdekte proton ve nötronlar vardır. Katmanlarda ise elektronlar bulunur.

1.2 Geçmişten Günümüze Atom Kavramı

Atom hakkında ilk görüş MÖ 400’lü yıllarda Yunanlı Filozof Democritus (Demokritus) tarafından ortaya konmuştur. Democritus maddenin taneciklerden oluştuğunu savunmuş ve bu taneciklere atom adını vermiştir. Democritus atom hakkındaki görüşlerini deneylere göre değil varsayımlara göre söylemiştir.

Democritus’a gore:

• Madde parçalara ayrıldığında en sonunda bölünemeyen bir tanecik elde edilir ve bu tanecik atomdur.

• Bütün maddeler aynı tür atomlardan oluşur.

Atom hakkında ilk bilimsel görüş ise İngiliz bilim insanı John Dalton (Con Daltın) tarafından ortaya atılmıştır.

Dalton’a göre:

• Maddenin en küçük yapı taşı atomdur. (Maddeler çok küçük, bölünemez, yok edilemez sert taneciklerden oluşur.)

• Atom içi dolu küre şeklindedir.

• Bütün maddeler farklı tür atomlardan oluşur.

Sonraki yıllarda İngiliz Fizikçi John Joseph Thomson (Con Cozıf Tamsın) yaptığı deneyler sonucunda atomla ilgili yeni görüşler ortaya koymuştur.

Thomson’ a göre:

• Atom, dışı tamamen pozitif yüklü bir küre olup negatif yüklü olan elektronlar kek içerisindeki gömülü üzümler gibi bu küre içerisine gömülmüş hâldedir.

• Atomlar daha küçük taneciklerden oluştuğu için parçalanabilir.

Rutherford (Radırford) yaptığı çalışmalar sonucunda çekirdeği keşfederek atomun kütlesinin yaklaşık olarak çekirdeğin kütlesine eşit olduğunu, elektronların da çekirdek etrafındaki enerji katmanlarından yörüngelerde döndüğünü ileri sürmüştür. Buna göre Rutherford atomu güneş sistemine benzetmiştir.

Günümüzde ise çekirdeğin proton ve nötronlar içerdiğine, bunların çekirdeğin kütlesini oluşturduğuna inanılmaktadır.

“Bohr Atom Modeli”ne göre elektronlar çekirdeğin çevresinde ve çekirdeğe belirli uzaklıklarda bulunan katmanlarda dönüyordu.

Bohr Atom Modeli’nden sonra gelen kuram ise “Modern Atom Teorisi”dir.

Bu model bulut modeli olarak da bilinir.

Bu teoriye göre elektronlar çok hızlı hareket ettiği için bunların belirli bir yörüngesi yoktur.

Sadece elektronların bulunma ihtimalinin olduğu bölgeler vardır ve bu bölgeler ‘’elektron bulutu ‘’ olarak adlandırılır.

1.3 Moleküller

Atomların oluşturduğu atom kümeleri molekül olarak adlandırılır.

Aynı elementlerin atomlarından oluşan moleküller element molekülü olarak adlandırılır.

Element molekülleri tek çeşit atom içerir. Oksijen ve hidrojen doğada moleküller hâlinde bulunan elementlere örnektir.

Farklı atomlardan oluşan moleküllerde ise atomların büyüklüğü ve özellikleri farklıdır.

Bu şekildeki moleküller ise bileşik molekülü olarak adlandırılır. Su, şeker gibi bileşikler molekül yapılı bileşiklere örnektir.

Moleküllerden oluşan element ve bileşikler vardır. Ancak bütün element ve bileşikler molekül yapılı değildir.