Sindirim Sistemi ve Organları-Konu özeti

1. Ağız

Besinler sindirim sistemine ağızdan alınır.

Besinlerin parçalanmasını ve yutulmasını sağlar.

Ağızda dişler, tükürük ve dil sindiride görev alır.

Dişler: Besinleri keserek, kopararak ve öğüterek fiziksel sindiriminde görev alır.

Tükürük: Tükrük bezlerinden salgılanır. İçinde karbonhidratların kimyasal sindirimini sağlayan enzimler vardır.

Dil: Yapısındaki kaslar sayesinde besinlerin ağızda karıştırılmasını ve yutulmasını sağlar.

Sindirim Çeşidi:

Fiziksel (dişler)

Kimyasal (tükürük) – Karbonhidrat

Besinlerin yeterince çiğnenmesi, sindirimi kolaylaştırır. Bu sayede mide daha az çalışır.

2. Yutak

Ağızdan gelen besinleri yemek borusuna iletir.

Yapısında hareketli bir kapakçık vardır. Bu

kapakçık besin maddeleri yutulurken soluk borusunu kapatır. İstemsiz çalışır.

Sindirim gerçekleşmez.

3. Yemek Borusu

Yutaktan gelen besinleri mideye iletir.

Yapısında düz kaslar bulunur. Düz kasların ritmik kasılıp gevşemesi ile besinler mideye doğru hareket eder. İstemsiz çalışır.

Sindirim gerçekleşmez.

Kasların ters yönde çalışması kusma denen olaya sebep olur.

4. Mide

Yutulan besinleri bir süre depolar. Bu esnada kasılma hareketleri ve salgıladığı mide öz suyu ile besinlerin sindirimini

sağlar.

Düz kaslardan oluşan torba şeklinde bir organdır. Sindirim kanalının en geniş

kısmıdır. İstemsiz çalışır.

Kas hareketleri; midedeki besinleri mide öz suyu ile iyice karıştırır ve bulamaç haline getirir. Kasların kasılma ve gevşemesi fiziksel sindirime sebep olur.

Mide öz suyu; proteinlerin kimyasal

sindirimini sağlayan enzimleri ve mide asidi içerir.

Fiziksel (kas hareketleri)

Kimyasal (mide öz suyu) – Protein

Mide asidi yiyeceklerle gelen mikropları yok eder.

Midenin iç yüzeyi mukus adı verilen bir sıvıyla kaplıdır. Bu sıvı mide asidinin mideye zarar vermesini engeller.

Pankreas öz suyu bir kanalla ince bağırsağa yollanır. Pankreas öz suyunda karbonhidrat, protein ve yağların kimyasal sindirimini sağlayan

enzimler bulunur.

Pankreas öz suyunun ince bağırsağa döküldüğü kısma on iki parmak bağırsağı denir. Besinler

pankreasa uğramaz. Pankreas, salgısı ile sindirime yardımcı olur.

Üretilen safra, safra kesesinde depolanır. Safra

salgısı bir kanalla ince bağırsağa yollanır. Safra, yağların fiziksel olarak parçalanmasını sağlar.

Safranın ince bağırsağa döküldüğü kısma on iki parmak bağırsağı denir. Besinler karaciğere uğramaz. Karaciğer salgıladığı safra ile sindirime yardımcı olur. Safra enzim değildir. Kimyasal sindirim yapmaz.

Safra kesesi ameliyatla alınan kişilerde yağların sindirimi zorlaşır.

5. İnce Bağırsak

Sindiriminin tamamlandığı ve yapıtaşlarına kadar parçalanmışbesinlerin kana geçtiği organdır.

7-8 metre uzunluğunda, sindirim sisteminin en uzun organıdır. Başlangıç kısmına on iki parmak bağırsağı denir. On iki parmak bağırsağına safra ve pankreas öz suyu dökülür. Safra, yağların fiziksel sindirimini gerçekleştirir. Pankreas öz suyu karbonhidrat, protein ve yağların kimyasal sindirimini sağlar.

İç yüzeyi villus denen parmaksı uzantılarla kaplıdır.

Sindirimi tamamlanmış besinler kana villuslardan geçer. Besinlerin kana geçmesi olayına emilim denir.

Fiziksel (safra ve kas hareketleri)

Kimyasal (pankreas öz suyu) – Karbonhidrat, Protein, Yağ Kimyasal (ince bağırsak öz suyu) – Karbonhidrat, Protein

Villuslar ince bağırsağın tüm iç yüzeyini kaplar. Kıvrımlı

yüzey sayesinde besinlerin emildiği yüzey alanı artmış olur. Bu sayede besinlerin kana geçme hızı artar.

6. Kalın Bağırsak

Sindirilememiş besin atıklarında kalan su ve suda çözünmüş mineral, vitaminlerin kana geçmesini sağlar.

İnce bağırsak gibi uzun değildir. İç yüzeyinde girinti ve çıkıntı (villus) yoktur.

Sindirim gerçekleşmez.

Kalın bağırsakta yaşayan bazı bakteriler B ve K vitamini üretirler. Bu vitaminler de suyla beraber kana geçer.

7. Anüs

Sindirilemeyen ve vücut tarafından

kullanılamayan besin atıklarının vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar.

Sindirim kanalının sonunda yer alır.

Sindirim gerçekleşmez.